Co zagraża dziecku w Internecie

Chcemy przekonać rodziców, by spotkaniu swojego dziecka z wirtualnym światem poświęcili dostatecznie dużo uwagi. By zadbali o bezpieczeństwo swojego dziecka i nauczyli je dbać o siebie. Ich zaangażowania i opieki nie zastąpi ani oprogramowanie filtrujące, ani program antywirusowy. Pokazanie dziecku wartościowej strony Internetu i wpojenie mu umiejętności konstruktywnego korzystania z niego, nauczenie odróżniania wartościowych informacji od bzdur lub informacyjnego szumu, może zaoszczędzić małemu internaucie wielu przykrości, kontaktu z obraźliwymi wiadomościami lub frustracji wynikającej z działania internetowych trolli. Co jednak ważniejsze – może ograniczyć prawdopodobieństwo, że dziecko stanie się ofiarą całkiem realnych i poważnych zagrożeń: kontaktu z pedofilami, internetowych przestępstw lub kradzieży danych osobowych. Dla wielu rodziców naturalną reakcją na wieść o niebezpieczeństwach z jakimi miało kontakt ich dziecko albo w wyniku obawy przed jego uzależnieniem, jest całkowite odcięcie go od komputera. Chcemy przekonać rodziców, że to rozwiązanie wyłącznie na krótką metę – pozbawione dostępu do Internetu w domu, dziecko znajdzie go w szkole lub u swoich znajomych. Lepiej więc nauczyć dziecko właściwego, konstruktywnego podejścia do Internetu, by mogło wykorzystać jego pozytywny potencjał.

Dla wielu rodziców dziecko siedzące w domu przed monitorem komputera to gwarancja jego bezpieczeństwa. Nic bardziej mylnego, bo chociaż w tej sytuacji trudno o guza czy podrapane kolana, dziecko może paść ofiarą cyberprzemocy ze strony rówieśników, natknąć się na niewłaściwe i niebezpieczne dla jego psychiki treści internetowe, stać się ofiarą internetowego przestępcy lub po prostu wpaść w uzależnienie, które odbije się na jego zdrowiu i relacjach społecznych. Rodzice często nie są  jednak świadomi, jakie zagrożenia czyhają na ich dzieci, spędzające coraz więcej czasu przed monitorem komputera. Podpowiadamy jak w łatwy sposób ustrzec swoje dziecko przed niebezpieczeństwem, które może spotkać je w sieci.

Kliknij wybrany punkt, aby zobaczyć szczegóły.

1. Ustal z dzieckiem zasady korzystania z sieci adekwatne do jego wieku, takie jak: maksymalny czas spędzany w sieci, serwisy i strony internetowe, które może odwiedzać, sposoby reagowania na niebezpieczne sytuacje.

Możesz w tym celu posłużyć się „Umową o bezpiecznym korzystaniu z Internetu” (załącznik). By zwiększyć prawdopodobieństwo, że dziecko będzie przestrzegało zasad, nie narzucaj ich, ale uzgodnij je ze swoją pociechą – znajdźcie kompromis. Pamiętaj jednak o konsekwencji – robienie wyjątków, łamanie uzgodnień spowoduje, że dziecko nie będzie traktowało tych zasad poważnie.

2. Umieść komputer w powszechnie dostępnym miejscu w domu. Bądź obok swojego dziecka, kiedy surfuje po Internecie.

Nie musisz być policjantem, który sprawdza każdą ze stron, na które wchodzi Twoje dziecko. Nie pozwól jednak, by dziecko zamykało się sam na sam z komputerem w swoim pokoju. Jeśli komputer zostanie umieszczony tam, gdzie bywają wszyscy domownicy, jest mniejsze prawdopodobieństwo, że dziecko, zwłaszcza małe, trafi na treści nieprzeznaczone dla niego lub wejdzie w kontakt z niebezpieczną osobą. Twoje dziecko potrzebuje poczucia bezpieczeństwa, które możesz mu dać swoją obecnością i bliskością. Bądź z nim po to, by służyć mu radą i wskazać potencjalne zagrożenia.

3. Naucz dziecko zasady ograniczonego zaufania do osób i treści, na które trafia w sieci. Jeśli dopuszczasz możliwość kontaktów dziecka z osobami poznanymi w Internecie, kontroluj te znajomości. Reaguj na wszelkie podejrzane sytuacje! Zapewnij dziecko, że w sytuacji zagrożenia zawsze może liczyć na Twoją pomoc!

Jako rodzic jesteś odpowiedzialny zarówno za wprowadzenie swojego dziecka w świat realny, jak i wirtualny. Naucz je odróżniać wiarygodne źródła i fakty od wiadomości wyssanych z palca i informacyjnego szumu. Przekonaj je, że nie każda osoba spotkana w sieci jest tym, za kogo się podaje, a tym bardziej, że nie zawsze jest warta zaufania i otwartości. Naucz je, by samo nie rozpowszechniało fałszywych wiadomości, zwłaszcza dotyczących innych ludzi. Jeśli jesteś świadkiem podejrzanej sytuacji w której bierze udział Twoje dziecko – rozmawiaj z nim, daj mu poczucie, że ma w Tobie oparcie. Razem szukajcie najlepszego wyjścia z tej sytuacji. Nie zostawiaj dziecka sam na sam z jego problemami, nawet tymi, które wydają Ci się niepoważne, bo istniejące wyłącznie w internetowym świecie. To tylko dziecko – może mu brakować dystansu nawet do tak błahych spraw, jak natrętne wpisy internetowego trolla.

4. Naucz dziecko chronić prywatność. Jeżeli zgadzasz się na korzystanie przez dziecko z serwisów społecznościowych, pomóż mu stworzyć bezpieczny profi, maksymalnie chroniący jego prywatność.

Dzieci często są nazbyt łatwowierne. Nie potrafią przewidzieć konsekwencji, jakie mogą je spotkać chociażby dlatego, że ujawniły swój wiek. Internet jest polem działania pedofilów, a informacja o wieku dziecka jest dla nich ogromnym ułatwieniem. Podobnie niebezpieczne może być ujawnienie przez dziecko numeru telefonu lub adresu zamieszkania. Jeśli zgadzasz się, by dziecko angażowało się w znajomości zdobywane w serwisach społecznościowych, naucz je chronienia informacji na swój temat, ale i ograniczonego zaufania do osób, które – często natarczywie lub podstępnie – chcą się z nim zaprzyjaźnić. Nie znasz przecież ich intencji.

5. Przekonaj dziecko, by zawsze konsultowało z Tobą materiały, które publikuje w Internecie. Naucz je rozwagi w takich sytuacjach.

Tak jak w przypadku publikacji danych osobowych, dziecko nie zawsze jest w stanie realnie ocenić konsekwencje opublikowania w sieci jakichkolwiek materiałów. Internet nie zapomina – coś, co raz trafiło do sieci, dzięki możliwości wielokrotnego powielenia i umieszczenia na innych stronach, serwerach, serwisach, pozostaje praktycznie na zawsze. Dotyczy to zarówno zdjęć, filmów, jak i np. wpisów na internetowych forach. Bezmyślnie zamieszczone zdjęcie lub film będący dokumentacją głupiej zabawy mogą się zemścić w przyszłości, nawet tej odległej, bo dorosłej. Podobnie jest z materiałami, których założeniem jest obrażenie kogoś lub sprawienie mu przykrości. Umieszczenie ich w Internecie oznacza utratę kontroli nad nimi i ich rozpowszechnieniem, skutki ich publikacji mogą okazać się nieodwracalne.

6. Nie narażaj dziecka, publikując bezkrytycznie jego zdjęcia w sieci!

Również rodzice często zapominają o podstawowych zasadach bezpieczeństwa w Internecie, publikując na swoich stronach lub w serwisach społecznościowych zdjęcia swoich dzieci, nie zważając, że mogą one natychmiast trafić do kolekcji pedofila. Internet wciąż jest polem ich działań, a znalezione zdjęcia dzieci mogą jedynie ułatwić im wybór ofiary i dotarcie do niej. Bezkrytyczne zamieszczanie więc w Internecie ich zdjęć z wakacji – np. w stroju kąpielowym – to niepotrzebne wystawianie ich na ryzyko. Podobnie rzecz się ma ze zdjęciami niemowlaków – czy na pewno chcesz, by za kilkanaście lat przyszły szef  Twojego dziecka widział je na zdjęciu z pieluchą?

7. Chroń komputer dziecka przed niewłaściwymi treściami. Upewnij się, że na komputerze Twojego dziecka działa zaktualizowany program antywirusowy i zapora sieciowa. Używaj filtru antyspamowego chroniącego program e-mailowy. Stosuj dostępne na rynku oprogramowanie filtrujące. Korzystaj  z programów kontroli rodzicielskiej. Pamiętaj jednak, że żaden program nie jest w stanie zastąpić uwagi rodzica.

Naucz swoje dziecko, by samo dbało o swój komputer. Im mniej znajdzie się w nim wirusów, trojanów i innych śmieci, tym wygodniejsze i bezpieczniejsze będzie korzystanie z niego. Pozwoli to ograniczyć frustrację wynikającą z powolnego ładowania się, wieszania się stron lub wyskakujących okienek, czasami z treściami niebezpiecznymi dla dziecka. Zadaniem oprogramowania filtrującego jest uniemożliwianie dostępu do stron z potencjalnie niebezpiecznymi treściami. Nie chodzi wyłącznie o np. strony pornograficzne, ale i o te, które namawiają do agresji lub autoagresji (w tym samobójstw), propagujących nazizm lub anoreksję. Pokaż swojemu dziecku Katalog BeSt (http://www.best.fdn.pl), a na pewno znajdzie tam zajmujące serwisy. Na pewno zainteresuje je również strona Sieciaków (www.sieciaki.pl). Pamiętaj, że żaden program filtrujący nie zastąpi rozsądku dorosłej osoby. Nawet jeśli komputer Twojego dziecka ma zainstalowane wszelkie dostępne programy do filtrowania treści, nie trać kontaktu ze swoim dzieckiem, nie zrzucaj odpowiedzialności za jego wychowanie na komputerową aplikację.

Programy zabezpieczające dla rodziców:
Beniamin - program dostępny pod adresem: www.beniamin.pl. Program jest bezpłatny do zastosowań domowych. Pełna lista funkcjonalności znajduje się na stronie producenta.
Cenzor - program dostępny pod adresem: www.cenzor.pl. Program płatny, wersja do użytku domowego, jednostanowiskowa to koszt rzędu 48 zł. Pełna lista funkcjonalności znajduje się na stronie producenta
Naomi - program darmowy do pobrania ze strony: dobreprogramy.pl
Opiekun dziecka - program płatny, dostępny pod adresem: www.opiekun.pl. Cena programu to koszt rzędu 49 zł. Pełna lista funkcjonalności znajduje się na stronie producenta.

8. Upewnij się, że Twoje dziecko korzysta z gier adekwatnych do jego wieku, np. na podstawie oznaczeń PEGI.

PEGI (Pan European Game Information) to ogólnoeuropejski system klasyfikacji gier komputerowych. W interesie producenta jest zamieszczanie oznaczenia PEGI na opakowaniu gry – można je zobaczyć jeszcze zanim ją kupimy, klasyfikacja ta pozwala nam ocenić czy nasze dziecko już dojrzało do konkretnej gry. Opis kategorii jest dostępny na stronie PEGI . Dzięki temu można uniknąć pomyłek polegających na przykład na kupieniu kilkuletniemu dziecku gry ociekającej krwią lub pełnej wulgaryzmów. Nie daj się również zwieść prośbom swojego dziecka – oczywiście, że będzie Cię zapewniało, że w tę lub taką grę (którą PEGI przewiduje dla starszego dziecka) grają wszyscy jego koledzy. To Ty decydujesz, do jakich gier lub treści będzie miało dostęp.

9. Sprawdź szkołę swojego dziecka. Upewnij się, że opracowała i wdrożyła system zapobiegania i reagowania na cyberprzemoc.

Cyberprzemoc rówieśnicza to nic innego, jak przemoc wśród równolatków przeniesiona do Internetu. Może polegać na zmasowanych atakach na jedną osobę, których celem jest jej upokorzenie lub sprawienie przykrości. Równie dobrze może polegać na anonimowych atakach jednej osoby. O ile jednak tradycyjna przemoc rówieśnicza zazwyczaj jest dostrzegana przez nauczycieli, cyberprzemoc jest często niezauważana lub ignorowana. Sprawdź czy w szkole Twojego dziecka nauczyciele, szkolni psychologowie lub pedagodzy wiedzą jak reagować na przejawy cyberprzemocy, czy wiedzą, jak rozwiązywać tego typu problemy, czy szkoła wypracowała system jej zapobiegania. Masz pełne prawo to wiedzieć.

10. Naucz dziecko szacunku dla innych internautów i przekonaj je, że nawet pozornie niewinne żarty potrafią bardzo krzywdzić.

Coś, co raz znajdzie się w Internecie prawdopodobnie już nigdy z niego nie zniknie. Jeśli zostanie powielone na innych stronach lub serwerach, prawdopodobnie nikt nie zdoła nigdy tego usunąć. Między innymi właśnie tego najbardziej obawiają się ofiary cyberprzemocy – faktu, że cały świat zobaczy niechciane zdjęcie lub dowie się o złośliwej plotce. Porozmawiaj z dzieckiem, pokaż mu, że niewinny lub nieprzemyślany żart powielony tysiące razy może krzywdzić. Pokaż mu, że nawet świadek agresji w Internecie, bezrefleksyjnie powielający wymierzony w kogoś materiał (chociażby dlatego, że jest śmieszny) przyłącza się do grona agresorów. Zwróć uwagę dziecka, że również ono może stać się ofiarą czyjegoś nieprzemyślanego żartu. Pokaż mu, gdzie szukać wtedy pomocy w sieci, ale przede wszystkim – daj mu poczuć, że zawsze może na Ciebie liczyć.

11. Pomóż dzieciom korzystać z sieci społecznościowych w bezpieczny sposób.

Twoje dzieci korzystają z sieci społecznościowych przeznaczonych dla najmłodszych, na przykład Webkinz czy Club Penguin, lub witryn przeznaczonych dla dorosłych na przykład Windows Live Spaces, YouTube, MySpace, Flickr, Twitter, Facebook, itp.

Dzieci korzystają z sieci społecznościowych, aby kontaktować się z osobami, które żyją po drugiej stronie globu, jak i z rówieśnikami, z którymi widzą się codziennie w szkole.

Dzieci powinny zdawać sobie sprawę, że niektóre portale społecznościowe mogą być przeglądane przez jakiekolwiek osoby mające dostęp do Internetu. W rezultacie niektóre zamieszczone informacje mogą je narazić na oszustwa typu phishing, cyebrprzemoc, i ataki internetowych pedofilów. Istnieje kilka sposobów na radzenie dzieciom jak korzystać z sieci społecznościowych w bezpieczny sposób.

12.Rozmawiaj z dziećmi na temat ich doświadczeń.

Zachęcaj swoje dzieci, aby zwracały się do Ciebie, jeśli coś w Internecie sprawiło, że poczuły się niekomfortowo lub jeśli poczuły się zagrożone. Podejdź do tego spokojnie i zapewnij swoje dzieci, że mogą Ci powiedzieć o takich rzeczach. Zapewnij je, że pomożesz im rozwiązać problem.

13.Upewnij się, że Twoje dzieci przestrzegają limitów wiekowych.

Zaleca się, żeby dzieci rejestrujące się na witrynach społecznościowych miały co najmniej 13 lat. Jeśli dzieci nie osiągnęły zalecanego wieku, nie pozwól im korzystać z tych witryn. Nie możesz polegać na serwisach w kwestii powstrzymywania małoletnich dzieci od zarejestrowania się.

14.Ucz się.

Oceń witryny, z których Twoje dziecko planuje korzystać i upewnij się, że zarówno Ty jak i Twoje dziecko rozumiecie politykę prywatności i zasady zachowania na niej obowiązujące. Sprawdź czy witryna kontroluje zamieszczane przez użytkowników treści. Przeglądaj co jakiś czas stronę swojego dziecka.

15.Mów swoim dzieciom, aby nie spotykały się z osobami, z którymi miały kontakt tylko przez Internet.

Dzieci, które spotykają się z obcymi osobami, z którymi miały kontakt tylko przez Internet, są narażone na realne zagrożenia. Powiedzenie Twojemu dziecku, żeby nie rozmawiało z obcymi może być nieskuteczne, ponieważ dziecko może nie uznawać osoby poznanej przez Internet za kogoś obcego.

16.Zachęcaj dzieci, żeby kontaktowały się z osobami, które już znają.

Możesz zadbać o bezpieczeństwo swoich dzieci przez zachęcanie ich, aby wykorzystywały witryny do kontaktowania się ze znajomymi, nie z osobami, których nigdy na żywo nie widziały.

17.Upewnij się, że Twoje dzieci nie używają swojego imienia i nazwiska.

Mów swoim dzieciom, żeby używały tylko pierwszego imienia lub pseudonimu, który nie przyciąga uwagi niepożądanych osób. Nie zezwalaj również dzieciom na zamieszczanie imion i nazwisk ich znajomych.

18.Rozważ korzystanie ze strony, która nie jest dostępna dla wszystkich.

Niektóre witryny sieci web pozwalają na zabezpieczenie Twojej strony hasłem lub skorzystanie z innych sposobów na ograniczenie dostępu osób odwiedzających tylko do tych, które Twoje dziecko zna. Korzystając z Windows Live Spaces, można na przykład ustawić, które osoby są uprawnione do przeglądania Twojej witryny; mogą to być wszystkie osoby w Internecie lub wybrane przez Ciebie osoby.

19.Zwracaj uwagę na szczegóły widoczne na zdjęciach.

Wyjaśnij swoim dzieciom, że zdjęcia mogą ujawniać dane osobowe. Zachęcaj dzieci, aby nie zamieszczały swoich zdjęć lub zdjęć znajomych, które zawierają łatwo rozpoznawalne szczegóły jak znaki drogowe, rejestracje samochodowe lub nazwa szkoły nadrukowana na ubraniach.

20.Rozmawiaj ze swoim dzieckiem na temat cyberprzemocy.

Jeśli Twoje dzieci są w wieku pozwalającym im na korzystanie z portali społecznościowych, rozmawiaj z nimi na temat cyberprzemocy. Powiedz im, że jeśli czują, że są ofiarami cyberprzemocy, to powinny od razu porozmawiać o tym z rodzicem, nauczycielem lub inną osobą dorosłą, której ufają. Ważne jest również to, aby zachęcać dzieci do komunikowania się z innymi osobami za pomocą Internetu w ten sam sposób, w jaki zrobiłyby to podczas bezpośredniego kontaktu twarzą w twarz. Poproś dzieci, aby traktowały inne osoby w taki sam sposób, w jaki same chciałyby być traktowane.

21.Usunięcie strony dziecka.

Jeśli Twoje dziecko nie chce dostosować się do ustalonych zasad mających na celu zwiększenie jego bezpieczeństwa w sieci, jeśli nie powiodły się Twoje próby zmiany ich zachowania, możesz skontaktować się z portalem społecznościowym, z którego korzysta dziecko i poprosić go o usunięcie strony dziecka. Dowiedz się więcej na temat narzędzi filtrujących zawartość Internetu. Jako element uzupełniający, a nie zastępujący nadzór rodzicielski.

22. Jeśli Twoje dziecko prowadzi bloga, upewnij się, że nie ujawnia za dużo informacji

Pisanie bloga lub pamiętników internetowych stało się niezwykle popularne zwłaszcza wśród nastoletniej młodzieży, która prowadzi blogi bez wiedzy swoich rodziców lub opiekunów.
Nastolatki wybierają portale społecznościowe zamiast blogów jako formę spędzania wolnego czasu w sieci, chociaż wiele osób nadal prowadzi blogi na portalach społecznościowych. Badania wykazują, że połowę działających dziś blogów prowadzą nastolatki. Dwie trzecie z nich ujawnia swój wiek, trzy piąte ujawniają swoją lokalizację i dane kontaktowe, a jedna piąta swoje pełne imię i nazwisko. Ujawnianie tego rodzaju informacji może się wiązać z pewnym ryzykiem.

Choć prowadzenie bloga może przynosić korzyści, takie jak rozwijanie zdolności komunikacyjnych i umiejętności pisania, ważne jest, aby dzieci nauczyły się czegoś na temat Internetu i blogów, zanim zaczną je prowadzić. Można to porównać do ukończenia kursu jazdy przed samodzielną jazdą samochodem. Poniżej przedstawiamy kilka sugestii na początek:
o Sprawdzaj, co Twoje dzieci chcą zamieścić, zanim to zrobią. Pozornie nieszkodliwe rzeczy, takie jak zdjęcie maskotki szkolnej, albo miasta, mogą zdradzić, do jakiej szkoły uczęszcza jego autor.
o Zadaj sobie pytanie (i niech Twoje dzieci zrobią to samo), czy nie masz nic przeciwko pokazywaniu danej treści nieznajomym. Jeśli masz wątpliwości, usuń tę treść.
o Sprawdź serwis, na którym umieszczony będzie blog, aby upewnić się, czy umożliwia prowadzenie prywatnego, chronionego hasłem bloga.
o Zapisz adres strony z blogiem swojego dziecka i systematycznie go odwiedzaj.

Przede wszystkim jednak, bądź obecny w życiu swojego dziecka, sprawdzaj i interesuj się tym, jak Twoje dziecko spędza czas w internecie. Jeśli Ty nie zainteresujesz się życiem i problemami swojego dziecka z pewnością zainteresuje się nimi ktoś inny, nie zawsze mające dobre intencje. Żadna znajomość internetowa nie jest w stanie zastąpić relacji rodzicielskich

Przydatne linki:
http://www.saferinternet.pl strona poświęcona bezpieczeństwem dzieci w internecie
http://dzieckowsieci.fdn.pl strona Fundacji Dzieci Niczyje promująca bezpieczne korzystanie z internetu przez najmłodszych
http://www.dyzurnet.pl zgłoś niebezpieczne treści, które znajdziesz w internecie
http://helpline.org.pl sprawdź jak bezpiecznie korzystać z internetu
http://www.wylogujsie.org strona kampanii dla młodzieży „Wyloguj się do życia”
http://www.sieciaki.pl serwis edukacyjny dla dzieci
http://www.116111.pl telefon zaufania do dzieci i młodzieży
http://www.uzaleznienie.com.pl dowiedz się więcej o uzależnieniach od internetu
http://www.pegi.info.pl sprawdź czy ulubiona gra Twojego dziecka jest odpowiednia dla jego wieku